Ramöz, RAM Makinelerinin Verimliliğinde Baca Sisteminin Önemi
Ramöz ya da kısaca ram makinesi (stenter, tenter), ıslak işlemden sonra kumaşın kurutulması ve ısıl işlemden geçirilmesi veya terbiyesi için kumaş işlemede kullanılan özel bir fırındır. Muamele edilen kumaşın genişliğine göre ayarlanabilen ısıtılmış odalardan (kabin) oluşur
Şekil 1: RAMÖZ, RAM MAKİNESİ YATAY VE DİKEY BACA BAĞLANTILARI
Tekstil ürünlerinin boyutsal formunun kontrol edilebilmesi ve kurutma, kondenzasyon ve termofiksaj işlemlerinde de kullanılabilmesi nedeniyle en çok tercih edilen kurutma makineleridir. Ramözlerde kumaşa istenilen en ve boy ayarı verilebilmekte, kumaştaki kırışıklıklar giderilebilmekte ve kumaş kenarındaki tutucular dışında hiçbir yere değmeden kumaş geçişi sağlanabilmektedir.
Ramöz, RAM Makinelerinde Baca Sistemleri
Tekstil fabrikalarının kumaş boyahanelerinde uygulanan termofikse (özellikle ön fikse) kurutma işlemleri sırasında RAM makinelerinin bacalarından atmosfere atılan dumanın için de bol miktarda yağ̆ zerrecikleri ve zararlı tozlar bulunmaktadır. Bu işlem sırasında kumaşın cinsine bağlı olarak bacadan atılan yağ miktarı da değişkenlik göstermektedir. Bu yanmış yağ ve tozlardan kaynaklı yoğun bir koku emisyonu oluşmaktadır. Ayrıca bu yağlar bacalardan sızarak birikmekte ve çevresel kirliliğe sebep olmaktadır.
Tekstil endüstrisinde kumaş boyama prosesi sonrasında ramözlerde kurutma işlemi gerçekleşirken üç temel çevresel problemle karşılaşılmaktadır. Bunlar; atmosfere salınan atık hava, kumaşın üzerinde bulunan hav-yağ̆ zerreciklerinden kaynaklanan koku emisyonları ve atık yağlardır.
Uygun bir baca tasarımı ve malzeme seçimi ile yukarıda belirtilen problemlerin oluşması büyük bir ölçüde engellenebilir;
Baca Tasarımı
Ramöz, RAM Makinelerinin Baca tasarımı yapılırken önem verilmesi gereken başlıca konular aşağıda yer verilmiştir.
- Baca kesit hesabının yapılması,
Öncelikle yatay baca bağlantı ve dikey baca kesit hesapları doğru yapılmalıdır. Sistemde yer alan brülörden kaynaklı atık gaz miktarı ile kabinlerden gelen hava miktarı hesaplanarak doğru atık gaz debisi hesaplanmalıdır. Sistemde fan yer alıyorsa akış şemasına dahil edilerek yatay bağlantı ve dikey baca kesitleri hesaplanmalıdır. Baca vasıtasıyla atmosfere verilen atık gazın içerisinde yanmış yağ ve tozlarda yer aldığı için baca kesiti hesaplanırken atık gaz hızı ve bacanın çalışma süreci içerisinde atık gaz içinde yer alan yanmış yağ ve toz zerreciklerinin baca iç yüzeyi içerisine yapışarak hem sürtünmeyi arttıracağı hem de kesit daralmasına neden olacağı öngörülmelidir.
Yatay baca bağlantılarında kullanılan dirsekler en az direnci oluşturacak şekilde seçilmelidir.
Şekil 2: örnek montaj resmi
- Baca yüksekliğinin belirlenmesi
Dikey baca yüksekliği belirlenirken bacanın bina mahyası ile olan yükseklik farkı ve bacaya yakın mesafede olan yüksekliklerin baca çekişine engel olmayacak şekilde geçiliyor olmasına dikkat edilmelidir.
- Baca bileşenlerinin birleştirilmesi
Baca bileşenleri birleştirilme yöntemi seçilirken, atık gazın içinde bulunan yanmış yağların birleşme yerlerinden sızmasına engel olacak sistemleri seçilmelidir. Muflu geçme ve ya flanşlı bağlantılardan hangisi yapılırsa yapılsın uygun sızdırmazlık contalarının kullanılmasına özen gösterilmelidir.
- Temizlik Noktaları ve Baca Çıkış Terminalleri
Ramöz, RAM Makinelerinin baca sistemlerinin düzenli olarak temizlenmesi gerekmektedir. Bu nedenle baca tasarımı yapılırken uygun yerlere ve yeterli sayıda temizleme kapağı ve kontrol modülleri konulmalıdır. Temizlik kapaklarının kapak ölçüleri temizlik işleminin yapılmasına izin verecek ölçülerde olmalıdır. Olası yangın ihtimaline karşı bacaya buhar hatlarının bağlanması için sistemde uygun manşonların yer alması gerekmektedir.
Baca içerisinde yoğuşan yanmış yağların tahliyesi ve toplanması için yoğuşma giderleri bırakılmalı ve toplanan sıvılar çevreye zarar vermeyecek şekilde bertaraf edilmelidir.
Baca çıkış terminali seçilirken, baca ağzında en az direnci oluşturacak modüller tercih edilmelidir,
Şekil 3: yatay baca bağlantı örneği Şekil 4: baca çıkış termali örneği